Te dam era benvenguda ath castèth de Miravet!

Damb aguesta guida, coneisheràs era istòria d’aguest endret e es istòries des persones que i an estat relacionades ath long deth temps. Entà hè’c, solament as d’escotar e deishar-te amiar pes indicacions. Ath delà, es punts dera guida son mercadi enes diuèrsi panèus que traparàs ath long deth recorrut.

Abans de contunhar, totun, un avertiment: quan s’installèc eth hilat de wifi en castèth, se detectèren ues misterioses interferéncies deth passat. De còp en còp, ei possible qu’entenes votzes de persones que demoreren en aguest lòc. Non t’espantes e escota.

Ara, vè-te’n ath prumèr punt dera guida, naut des escales que baishen tàs escudaries. Començam!

Aguest castèth ei ua impressionanta fortalesa der orde deth Temple des sègles XII e XIII. Aguest orde se fondèc er an 1120 en Jerusalèm e siguec eth prumèr orde religiós e militar dera crestiantat. Era sua mission principau ère aparar es pelegrins crestians que viatjauen a Tèrra Santa e tier-ne compde, ath delà de conquistar aqueri territòris e deféner es santuaris.

Pendent mès de 150 ans, aguest castèth siguec era sedença principau des comandes templères der Èbre e devenguec un gran centre de poder en Catalonha. D’ací estant se bastic un hilat militar e economic que arribèc a hèr tèsta quitament as reis mès poderosi dera epòca.

T’as demanat per qué eth castèth ei en aguest lòc e non en un aute? Era responsa a a veir damb es vistes, plan segur. Aguest endret, plaçat en un pujau a uns 100 mètres d’altitud, ei un guardader priviliegiat a compdar d’a on se contraròtle ua seccion der arriu Èbre e es tèrres der entorn. Mercés ath sòn plaçament estrategic, a estat abitat a compdar de tempsi preistorics. Ací s’i establiren es ibèrs, possiblament tanben es romans e, mès tard, es musulmans e es crestians. D’aguest punt estant, poderen dominar un territòri en quau era aigua e er arriu an determinat eth païsatge, era economia e es relacions umanes.

Entà contunhar era visita, vè-te’n tath següent punt dera guida.

Ara ja coneishes eth castèth templèr, mès aguest lòc a fòrça mès entà explicar. Sabies que jos aguestes pèires i a es rèstes d’un hisn, ei a díder, d’ua fortalesa andalosina? Ei eth rebrembe d’ua societat que, jos eth nòm d’Al-Andalós, mestregèc aguestes tèrres entre es sègles VIIIe XII e que siguec fin finau sometuda pes naui senhors feudaus. E açò non ei tot: aguesti murs an estat testimònis de fòrça auti episòdis istorics, soent mercadi per conflictes e guèrres, enquia plan auançat eth sègle XX.

Quan se ve eth castèth de Miravet peth prumèr còp, impressione era enòrma auçada que a, e era espessor des murs. Mès ère reaument de besonh ua fortificacion tan robusta entà defener-se des armes dera epòca, o damb açò s’amagauen autes intencions?

Coma sabes, aguest castèth se lheuèc sus er ancian hisn o castèth andalosin, e se’n respectèc, en partida, era disposicion originau. Mès er orde religiós des templèrs non se limitèc a aucupar era fortalesa, senon que deishèc clar qu’auie arribat un nau poder. Construïren ua bastissa espectaclosa entà hèr-ne  simbèu dera autoritat crestiana e entà esfaçar eth testimòni des sarrasins, era manèra coma es crestians nomentèren es andalosins dempús dera conquista. Coma tanti auti viatges ath long dera istòria, esfaçar e substituïr es simbèus d’ua auta cultura ei ua manèra d’afirmar era pròpria.

Coma ves, Miravet —o Murâbit, coma se didie en epòca andalosina— a estat un lòc per a on an passat diuèrses cultures. Mès com a estat era vida ací ath long dera istòria? Com passèc eth poder d’ues mans a ues aute? Com coexistiren es diuèrses comunitats religioses que coïncidiren en territòri? Com viuie era gent deth pòble? Es responses te demoren entre aguestes muralhes.

Entà contunhar era visita, baisha pera escala deth costat e artura-te ena pòrta des escudaries, aguesta construccion que i en soleret finau tara dreta.

Aguest espaci a agut diuèrsi usatges ath long deth temps, e consèrve es tralhes des societats que i an demorat.

Es rèstes mès ancianes son dus murs ibèrs deth sègle II aC, que probablament hègen part d’un petit nuclèu urban. Son es dus murs que se trapen ath miei dera estança.

Tanben i a rèstes deth hisn o castèth andalosin, bastit en epòca islamica.

Mès era bastissa que ves actuaument siguec bastida entre es sègles XIIe XIII pes templèrs, que li dèren un usatge administratiu e de magazin. En aquera epòca, auie ua grana pòrta damb ua arcada claverada. Ans mès tard, eth rei Jaume II, eth Just, expulsèc er orde deth Temple de Miravet e dèc eth castèth a un nau orde, eth der Espitau. Es espitalèrs transformèren er espaci en escudaries entre es sègles XIV e XV, e abilitèren es minjaderes entàs animaus, encara visibles aué a costat e costat.

Aguestes parets an estat, alavetz, testimòni de cambiaments sociaus importants, e er espaci s’a adaptat a diuèrsi usatges en foncion des besonhs de cada epòca.

Entà saber coma se produsic era transicion entre eth poder andalosin e era naua societat feudau, vè-te’n tara terrassa de baish e camina enquiara fin, a on traparàs eth següent panèu de referéncia.

Ara ès ena esplanada inferiora deth castèth, coneishuda coma era encencha jusana. Probablament, aguest espaci a era origina ena encencha o embarra d’epòca musulmana. Tostemp a estat descubèrta, coma ac ei ara, e s’enrodèc damb un mur enquias espatladers entà evitar ataques dirèctes ara encencha principau.

Ath delà, aguest espaci tanben servie de refugi entara poblacion e eth bestiar quan i auie menaces extèrnes, sustot pendent era epòca andalosina, abans dera conquista definitiva per part des crestians. Decennis de violéncia constanta provoquèren que fòrça abitants abandonèssen es assetaments e cerquèssen proteccion en zònes mès segures.

Dialòg: dus personatges andalosins se recapten ena encencha entà protegir-se des ataques des comdes catalans.

De hons, s’enten ua vegada d’anhèths.

• Òme: Qu’ei pro entà jo. Mos passam era mès grana part deth temps ací, refugiadi en castèth.
• Hemna: Mos cau auer fe. Allà mos ajudarà a arturar es soldats crestians.
• Òme: Es crestians ja an prenut Ṭurṭūša e Lārida. Era venenta a quèir serà Murâbit . E jo non voi èster ací quan açò passarà. Sò hart de víuer damb pàur.
• Hemna: E qué vòs hèr, abandonar es tèrres? Deishar endarrèr casa nòsta e era des nòsti aujòus?
• Òme: Mès que non as entenut ce qué hèn damb era gent quan prenen es viles? Ad aqueri que non aucissen, les hèn esclaus!
• Hemna: En bèri lòcs les an perdonat era vida e les an deishat contunhar damb es tèrres.
• Òme: T’asseguri que non m’estarè en tot demorar qu’es envadidors decidisquen sus es nòstes vides. Tanlèu que torne era cauma, partiram de cap ath sud, de cap a Balansiya. Aquiu non i poderàn entrar jamès.

Quan es crestians conquistèren eth territòri, e segons es croniques dera epòca, i auec un autentic chaple. Era majoritat des musulmans sigueren expulsadi o convertidi en captius, tant vau díder, en esclaus. Fòrça zònes demorèren desabitades e en lòcs coma Siurana, Ulldecona o La Sénia non i demorèc cap tralha dera populacion

islamica.

En bères zònes coma era Ribèra d’Èbre, especiaument en Ascó, Móra e Vinebre, se permetec qu’una partida dera populacion musulmana derrotada i demorèsse, hèt que dèc lòc a ua coexisténcia entre comunitats musulmanes e crestianes que viuien desseparades, sense ua integracion reau. En auti lòcs, coma Miravet, Benissanet e Riba-roja, era preséncia musulmana se mantenguec de manèra lèu exclusiva, non pas per compassion, mès pr’amor qu’era adretia qu’auien entath coitiu dera tèrra representaue ua hònt de riquesa entàs naui senhors feudaus. Aguestes comunitats conservèren cèrta autonomia; s’organizauen a trauès dera aljama, e foncionauen legaument a despart des crestians.

Aguesta coexisténcia se trinquèc tà començaments deth sègle XVI, quan es musulmans sigueren obligadi a batiar-se e passèren a èster crestians naui, tanben coneishudi coma moriscos. En sègle XVII, es moriscos sigueren definitivament expulsadi dera Peninsula, pr’amor dera orde promulgada per Felip III.

Entà contunhar era visita, resseguís eth mur enquia arribar ara terrassa sud. I accediràs per un talh ena muralha.

Pendent era epòca andalosina, ar entorn de Miravet se modelèc un espaci de coitiu format principaument per petites parcèles coitivades per ua pagesia expèrta. Aué, s’ac campes plan, eth païsatge encara ei un mosaïc de coitius, coma en aqueth temps.

Es parcèles èren plaçades ath torn des residéncies dera populacion e apròp des ribères der arriu, mès pro aluenhades des zònes negadisses. Èren adaiguades damb senhes, un engenhós sistèma mecanic que servie tà préner era aigua des potzi e qu’es arabs auien difusat per toti es sòns territòris. Ne pòdes veir ua imatge en panèu explicatiu. Aué, en pòble, encara i a rèstes de bèra ua d’aguestes senhes.

En aguestes parcèles s’i hegen a vier productes deth uart, coma naps, caulets, aubergines, melons o melons d’aigua, fòrça des quaus introdusidi en aguestes tèrres pes arabs. Mès de cap ar interior, en zònes aluenhades des creishudes der arriu, s’i hegen a vier cereaus, vinha e arbes frutèrs, coma higuères. Es olius èren importants, pr’amor que, maugrat qu’ua part des olives se sauvaue entath consum, era mès grana part se destinaue a hèr òli entà condimentar eth minjar, entà conservar aliments e entàs lampes d’illuminacion. Ua part der òli s’elaboraue en truèlh que i auie en castèth, que ère equipat damb ua grana premsa.

Ath delà des uarts, i auie fòrça tèrres sense coitiuar des quaus s’extrègen recorsi naturaus, coma era caça, era pesca, es fruts boscarencs o era lenha. Egaument, s’emplegauen coma peisheus entàs vegades.

Miravet tanben ère un important centre terralhèr. Deuant era portalèra de fòrça cases dera vila i auie granes caishes de husta plees de pèces de ceramica, coma gèrles, escudèles, sèties o oles.

Quan es crestians conquistèren Miravet, mantengueren era pagesia andalosina e es sòns sistèmes de coitiu. Maugrat açò, dèren mès pes ara produccion de cereaus e vinha, pr’amor qu’eth gran e eth vin èren productes facils d’emmagazinar.

Pendent eth domeni templèr, eth castèth de Miravet non ère solament ua fortificacion militara. Sustot, foncionaue coma un centre administratiu a compdar deth quau se despartie justícia e se crubauen impòsti, es nomentades rendes feudaus, qu’auien a veir damb er usatge des infrastructures, coma es molins o eth pròpri arriu, o, simplament, se prenie part des cuelhetes o deth bestiar.

Ath delà, era posicion estrategica deth castèth permetie eth contraròtle d’aguesta partida der arriu Èbre, tant entà facilitar eth comèrç de tota sòrta de mercadaries, coma entà gerir servicis essenciaus, coma entà hèr possible eth pas d’ua riba ara auta. Tanben anaue ben entà susvelhar possibles incursions de pirates fluviaus, ua menaça reau en aqueth temps. Òc, ac as entenut ben: en aguest arriu i auie pirates.

Entà contunhar era visita, vè-te’n tara esplanada de deuant dera pòrta d’entrada ath castèth. Ath miei der espaci i traparàs un panèu, eth nau punt de referéncia.

Era prenuda deth castèth de Miravet per part des crestians cau plaçar-la laguens deth procès dera conquista des territòris d’Al-Andalós, Tarragona enlà, qu’aué coneishem coma Catalonha Naua.

Entre eth 1148 e eth 1149, eth comde Ramon Berenguèr IV conquistèc Tortosa e Lhèida, en sètges que sigueren longui e fòrça durs. Es musulmans aufriren ua resisténcia herotja, mès, fin finau, es ciutats capitulèren. Era conquista anèc acompanhada de chaples e se captivèren fòrça persones.

Eth 1153, dempús de quate sègles de preséncia andalosina ena Catalonha Naua, Siurana e Miravet sigueren es darrères enclaves a quèir a mans dera naua societat feudau. Un viatge conquistat, Ramon Berenguèr IV cedic eth castèth andalosin ar orde deth Temple.

Ara ei eth torn d’entrar en castèth. Abans, totun, hè atencion ath bastion, aguesta estructura fortificada qu’as ath deuant, tara quèrra, que protegís era encencha. Aguest bastion non ei templèr, senon ua bastissa mès modèrna, probablament edificada en sègle XVIII, sus ua anciana tor defensiva dera epòca espitalèra. Es catacions arqueologiques tanben an revelat rèstes dera anciana muralha andalosina. Aguesta bastissa defensiva ei ua naua mòstra dera transformacion des elements deth castèth entà adaptar-se as besonhs de cada moment.

Ara òc, trauèssa era pòrta d’accès ara encencha sobeirana, era part nauta der ensem a on i a eth nuclèu principau deth castèth templèr. A costat e costat deth passatge d’entrada, traparàs era cistèrna, er espaci a on s’emmagazinaue era aigua entath castèth, e eth còs de guarda, eth lòc a on i auie es soldats que susvelhauen era entrada ara encencha sobeirana.

Dialòg entre eth soldat deth còs de guarda e Saïd, un gojat joen que pòrte es verdures en castèth.

Soldat: Arrèst ara guarda! Qui i a?

Saïd: As-salāmu alaykum. Era patz sigue damb vós.

Soldat: Non t’auie vist jamès, a tu. Qui ès e qué i pòrtes, en tistèr?

Saïd: Me digui Saïd, e pòrti es verdures tara codina.

Soldat: Dèisha-me veir… Mmm, hè gòi, aguest tistèr. Auetz agut ua bona cuelheta.

Saïd: Son caulets flòri, espinards e haues.

Soldat: Haues? Tan lèu?

Saïd: Enguan eth heired a vengut lèu. Tanben i a bèra pastenaga. E miugranes fòrça doces.

Soldat: A veir? Da-me’n ua.

Saïd: Son entath castèth.

Soldat: E qui te penses que sò, jo? Se jo non ac voi, non entres.

Saïd: Que va plan. Ací n’auetz.

Soldat: E d’açò, chut. E ara, passa, que damb tanta blagadera encara haràs tard.

Saïd: In xāʾ Allāh.

Era arturada venenta dera visita ei en panèu deth pati, just ara fin deth passatge d’entrada.

Aguest ei eth pati d’armes, er espaci qu’estructuraue era encencha sobeirana, era partida superiora deth castèth.

Laguens dera encencha, en nivèu baish, en tot començar pera tua dreta, i a un prumèr espaci sense tet qu’ère er accès ath baloard; dempús i a eth refectòri, un magazin e ua entrada qu’amie ath magazin d’explosius e ath chai.

En estatge de naut, er estatge nòble, i a es dependéncies mès importantes: en prumèr estatge, era galaria, damb quate hièstres, ua des quaus convertida en pòrta; ath darrèr dera galaria, era glèisa, e, ath dessús dera galaria, era sala deth comandador, era mès grana autoritat der orde en aguest districte, a on i a es dues petites hièstres.

En epòca templèra, ara galaria s’i accedie per ua escala de husta que se podie trèir en cas d’ataca e que s’apiejaue sus es dues consòles que i auie sus era hièstra dera quèrra. Aué, se guardes ben en mur qu’as ath deuant, encara se’n pòt veir ua.

Tara quèrra i auie ua bastissa, aué desapareishuda, qu’acuelhie ua escudaria, un horn e, en estatge superior, possiblament eth dormitòri des templèrs. Tara dreta i auie ua passarèla enairada de husta que comunicaue era bastissa deth refectòri damb era galaria.

Se vòs saber coma ère er espaci en epòca templèra, ac pòdes veir ena recreacion en 3D qu’as ena guida.

Era sala deth comandador ère er autentic centre de comandament deth castèth. Ara madeish non se pòt visitar, per çò qu’er accès non ei abiletat, mès s’i arribaue per un correder plaçat sus eth refectòri e en tot trauessar ua petita terrassa. En tot hèr-i atencion, encara se pòt veir era tralha d’aguest ancian correder sus eth mur.

Eth comandador amiaue tot eth castèth, administraue es pòbles e es tèrres que depenien dera fortalesa, e exercie un domeni administratiu sus era rèsta de comandes des Tèrres der Èbre. Amassa damb era tor deth tresaur, era sua sala ère er espaci mès ara empara de tot er ensem.

Ací, en pati d’armes, ère a on s’entraïnauen es templèrs entà anar tà hèr era guèrra. Mès quina guèrra?

En aqueth temps, es crestians damb recorsi volien viatjar tà Tèrra Santa entà visitar era ciutat sagrada de Jerusalèm. Mès aqueres tèrres èren jos contraròtle musulman, e es pelegrins que i viatjauen s’expausauen a fòrça perilhs.

Er an 1095, eth papa Urban II hec ua crida as reiaumes europèus damb era tòca de crear ua armada entà conquistar aqueri territòris. Fòrça cavalièrs i responeren damb entosiasme, e atau comencèren es crotzades.

Dialòg en pati deth castèth entre Uc, un joen candidat a templèr, e eth sòn mèstre en art dera guèrra.

Son de dues espases gròsses e pesugues lutant.

Mèstre: Fòrça ben, Uc! N’i a pro, per aué.

Eth son d’espases s’arture.

Uc (damb era respiracion un shinhau alterada per esfòrç): Com ac è hèt, mèstre?

Mèstre: Ben. Cada dia ac hès melhor.

Uc (content): Gràcies, mèstre! E credetz que ja sò prèst entà èster armat cavalièr? Non veigui eth dia d’anar tà Tèrra Santa!

Mèstre: Tot doç, gojat, tot doç. Solament as onze ans. Non ages prèssa. O ei que vòs quèir en prumèr afrontament?

Uc (desencisat): Mès, mèstre… ja hè temps que me premanissi. Sò un bon guerrèr.

Mèstre: Er enemic tanben se premanís. E t’asseguri que luten coma leons.

Uc: Mès Diu ei dera nòsta part! E m’ajudarà. Eri venèren un diu faus.

Mèstre: Gojat, escota-me plan. Jo è vist a quèir en camp batalhèr es òmes mès fòrts e valents que te pogues imaginar. Òmes sants expèrts en art dera guèrra. As desleiaus les inspire eth demòni, mès a fe de Diu que saben lutar.

Uc: Non ac compreni, mèstre. Se son tan perilhosi, per qué les deisham demorar en Miravet? Per qué non acabam damb eri?

Mèstre: Hilh, ad aguesti les auem de besonh. O ei que vòs dedicar-te a amassar naps e caulets?

Er orde deth Temple se fondèc er an 1120 en Jerusalèm per part d’un grop de cavalièrs lideradi peth nòble francés Uc de Payens. Siguec eth prumèr orde religiós e militar dera crestiantat.

Era sua mission principau ère protegir es pelegrins crestians e prener-ne suenh, e tanben deféner es lòcs sagrats de Tèrra Santa.

Coma orde religiós e militar, ath delà des vòts monastics de praubetat, aubediença e castetat, i ahigien eth vòt d’armes. Atau, considerauen que servien Diu tant damb era fe coma damb era espasa.

Es templèrs s’escampilheren per tota Euròpa. Entre es sègles XII e XIV devengueren ua des institucions religioses e militares mès poderoses deth continent. Entà hè’c, compdèren damb eth sosten des reis e des papes.

Mès, coma s’ac heren tà acumular ua fortuna tan impressionanta?

Er orde administraue tèrres, espleitaue es recorsi e crubaue rendes feudaus dera populacion en escambi de proteccion. Tanben auie infrastructures que generauen beneficis e recebie granes donacions de nòbles e reis. Ath delà, ère exemptat de pagar impòsti, hèt que li permetie acumular encara mès riquesa.

Totun, aguestes immenses fortunes non s’emplegauen entath luxe personau, mès entà finançar era grana mission qu’auien: deféner era crestiantat e era Guèrra Santa.

En orde deth Temple non toti auien eth madeish reng ne es madeishes foncions.

Naut de tot dera ierarquia i auie es cavalièrs, mès, en realitat, solament un de cada dètz templèrs hège partida d’aguest grop. Era sua vida viraue ath torn dera pregària e eth premaniment entara guèrra.

Era preséncia de hemnes templères ère escassa, maugrat que s’a notícia de bèth cas isolat, coma eth d’Ermengarda d’Oluja, que siguec comandadora d’El Raurell, ena aurèra deth Francolí. En castèth i auie autes hemnes, coma es donades, que èren hemnes laïques que, parièr a coma ac podien hèr es òmes, se liurauen ath servici deth castèth per un temps determinat. Mès, en cas des hemnes, tostemp auien d’èster acompanhades des marits.

Era majoritat des membres der orde èren sergents, qu’auien era mission de servir es cavalièrs; bèri uns, totun, tanben èren soldats.

En escalon mès baish i auie es frares des oficis, que se dedicauen as prètzhèts diaris. En aguest collectiu i auie haures, constructors, sabatèrs, sartes e codinèrs, mès tanben pagesi, pastors e molièrs.

Mès en castèth i auie autes persones que non èren templèrs e que hègen part deth sòn entorn.

I auie es servents —òmes e hemnes—que podien demorar en Miravet e anar e vier cada dia deth pòble ath castèth. Es sòns prètzhèts èren d’aquerò mès diuèrsi e podien hèr trabalh en uart, préner suenh des animaus, netejar eth castèth o hèr era ruscada dera ròba des templèrs.

E, fin finau, i auie es captius —ua manèra suava d’aperar es esclaus—, que viuien en condicions fòrça precàries, sense cap dret.

Entà contunhar era visita, entra en refectòri a trauès dera dusau pòrta qu’as tara dreta, en tot guardar era façada principau.

Aguesta grana sala ère eth refectòri, eth minjador comunitari des templèrs. Es dimensions der espaci, totun, hèn a pensar que, ath delà de minjador, aurie agut auti usatges, coma eth de dormitòri comunitari entàs frares e, quitament, eth d’espaci de reünion o salon.

Eth nivèu originau deth solèr ère mès ensús, apuprètz miei mètre per dejós des hièstres dera dreta. Ua catacion arqueologica recenta retirèc diuèrsi mètres de materiaus de farciment, e deishèc ara vista era basa des colomnes templères e es rèstes der ancian hisn andalosin, aguest fragment de mur, e es grani blòcs de pèira queigudi que i a tara quèrra.

Mès, atencion: aguestes colomnes non son escapçades, senon que responen a un projècte constructiu que non s’acabèc. Enes panèus informatius ne pòdes liéger era istòria.

Se vòs veir coma ère eth minjador, pòdes guardar era recreacion en 3D qu’as ena guida.

Es templèrs minjauen en taules compartides e tostemp en cobles, entà evitar era temptacion deth goluditge. Mentre dinauen, auien d’escotar en silenci era lectura de tèxtes religiosi, dera quau s’encargaue un des templèrs.

Era dièta ère simpla e basada enes aliments dera zòna. En interactiu d’aguesta sala te prepausam un jòc entà saber-ne mès causes.   

Es servents e es captius auien ua alimentacion fòrça mès prauba. Segons era norma templèra, les calie recéber talhs deth pan qu’auie sobrat deth dia e ua detzau part deth totau deth pan depausat coma aumòina. Solament eth dimenge podien minjar un shinhau de carn.

Ara, ges deth refectòri e puja tar estatge nòble pes escales metalliques (es de pèira non son abilitades). Un còp naut, demora ena galaria, eth següent punt dera guida.

Era galaria ère un espaci de transicion, coma un petit clastre, que permetie era circulacion laguens deth castèth e que tanben aportaue lum naturau ara entrada deth temple, mercés as grani hiestraus de miei punt.

Es monges espitalèrs —que, coma ja sabes, preneren eth contraròtle deth castèth dempús des templèrs— se referien ad aguesta galaria coma de profundis, en allusion as cants des funeralhes. Açò hè a pensar qu’en aguest espaci dilhèu s’i hègen es ceremònies d’entèrrament des frares der orde.

Se guardes damb atencion es murs dera galaria, veiràs ua listra de pintura blanca que resseguís es juntures entre es pèires. Se tracte der enribanat, ua tecnica decorativa que, ath delà de dar un tòc estetic, aparaue es murs dera umiditat e era degradacion. Tanben se pòt trapar en autes parts deth castèth, coma er interior dera glèisa e ena tor deth tresaur. Era decoracion seguís un patron de linhes arroges orizontaus e neres verticaus, es colors presenti enes capes des templèrs. Sabies qu’es colors templèrs simbolizen es principis der orde? Eth nere represente era fòrça e era valor; eth blanc, era puretat e era castetat, e er arrog, era sang de Crist.

Ara, contunha era visita en tot entrar ara glèisa.

Aguesta glèisa ère era capèla dera comanda de Miravet e ère reservada entàs frares templèrs deth castèth. Ací i passauen fòrça ores, per çò qu’era règla templèra establie enquia ueit oficis diaris, que mercauen eth ritme de vida dera comunitat.

Aguest espaci non ère solament un lòc de pregària, mès un simbèu de poder, espiritualitat e resisténcia laguens deth castèth de Miravet.

Era glèisa a ua estructura de nau unica caperada damb ua vòuta de plen cintre leugèrament apuntada.

Er interior ei fòrça sòbri e solament recep un shinhau de lutz naturau a trauès de quate hièstres e era rosassa. Era hièstra mès destacada ei era dera absida, orientada tar èst e nomentada era hièstra deth Solei neishent pr’amor que simbolize era resurreccion de Crist. Veiràs que se trape desplaçada per çò qu’ei deth centre. Era arrason? Era tor deth tresaur, que se tròbe just ath darrèr, se bastic abans, e per açò era hièstra s’i auec d’adaptar.

Es autes hièstres son en mur deth nòrd. En mur de ponent i a era rosassa, dera quau se consèrven bères rèstes.

As pès dera glèisa i a ua escala de cargòlh que permet accedir ara terrassa superiora. Se mès tard i vòs pujar, tié compde, pr’amor qu’ei estreta e ei un shinhau degalhada.

Se guardes damb atencion es parets, veiràs diuèrses crotzes de consacracion, inscrites laguens d’un cercle, ara nautor deth cap. Hèn partida deth rituau entà hèr era glèisa apta entath culte divin. Tanben i a crotzes henudes a dus mètres deth solèr, qu’originàriament èren pintades en color arrog.

Se vòs veir un element originau d’aguesta capèla conventuau, pòdes visitar era glèisa vielha deth pòble de Miravet, qu’ara ei un musèu. Aquiu s’i consèrve er autar deth sègle XII, que s’utilizaue en aguesta madeisha glèisa.

Entà veir coma ère originàriament era bastissa, ne pòdes campar era recreacion en 3D qu’as ena guida.

Ací, ena glèisa, se hège era ceremònia d’entrada en orde.

Mès entrar en orde deth Temple non ère ua causa entà toti. Ath delà d’èster soldats, tanben hègen es tres vòts monastics: praubetat, aubediença e castetat. Ath delà, entà convertir-se en cavalièr templèr, abans calie auer estat armat cavalièr, e açò solament ac podien arténher aqueri que proviegen dera noblesa.

Es cavalièrs se regien pera règla templèra, ua lista de 76 articles que dempús s’ampliarie a lèu 700. Era aubediença ère eth vòt principau, e i auie ua seria de puniments se non se complien es ordes. Es fautes grèves èren relacionades damb era traïson de quinsevolha sòrta ar orde o ath cristianisme, e tanben damb era omosexualitat.

Es relacions damb hemnes tanben èren penades, mès solament damb era pèrda der abit. En article 53 dera règla templèra se ditz clar quina ère era imatge des hemnes entàs templèrs e entara crestiantat en generau. I ditz, literaument: “Era companhia des hemnes ei ua causa perilhosa. Son nombrosi aqueri que, pr’amor d’auer freqüentat hemnes, eth diable les a escartat deth camin dret deth paradís. Qu’es hemnes en qualitat de fraresses non siguen, donques, recebudes ena casa deth temple”.

Era ceremònia d’entrada en orde consistie en un procès long. Prumèr, er aspirant auie d’acceptar es vòts e hèr un jurament. Dempús, s’arrés non s’i opausaue, ère acceptat oficiaument damb ua frasa fòrça clara sus çò que li demoraue: “Te prometem eth pan e era aigua, era ròba umila dera casa e fòrça patiments e trabalhs”.

Ena absida semicirculara, tara tua quèrra, i a era sacrestia e, ath hons, ua pòrta pera quau s’arribe ara tor deth tresaur. Mès aguest accès ei modèrn e ei barrat ath public; ena epòca des templèrs, eth solet camin entà entrar ena tor deth tresaur ère a compdar dera sala deth comandador.

Ena tor deth tresaur s’i susvelhauen es sòs e es objèctes de mès valor dera comanda de Miravet. Mès, sustot, ère er espaci a on se sauvaue eth Tresaur Provinciau: er archiu centrau dera província de Catalonha e Aragon der orde deth Temple.

Es bens que se susvelhauen ena tor deth tresaur conferien as templèrs un poder que se manifestaue de tres manères. En encastre economic, pr’amor que les proporcionaue ua autonomia financèra tan grana que quitament es reis recorrien as sòns prèsti. En encastre sociau e politic, per çò qu’èren capables d’influïr enes decisions des madeishi monarques. E, fin finau, en encastre simbolic e religiós, pr’amor qu’era sua riquesa les permetie finançar era Guèrra Santa, e açò les legitimaue coma protectors dera fe crestiana.

Tà començaments deth sègle XIV, tot aguest poder s’auie hèt incomòde entà Felip IV, monarca de França. Atau, eth e eth papat decidiren méter fin ar orde. Açò les permetie anullar es deutes qu’auien damb es templèrs e, ath madeish temps, apoderar-se des sues riqueses.

Eth papat convencec eth rei Jaume II entà qu’impulsèsse era persecucion des templèrs en tèrres catalanes. Es castèths der orde, totun, i opausèren resisténcia; eth de Miravet ne venguec eth darrèr baloard en Catalonha. Resistic un sètge d’un an enquia que, fin finau, capitulèc.

Eth 1308, eth castèth queiguec en mans des oficiaus reiaus, e, eth 1312, eth papa Climent V dissolvec oficiaument er orde deth Temple. Totes es sues proprietats, en tot includir-i eth castèth de Miravet, sigueren transferides ar orde militar der Espitau de Sant Joan de Jerusalèm.

Dempús dera sua desaparicion, e damb eth pas des ans, es cavalièrs templèrs an estat soent mitificadi a compdar de legendes e credences fausses. E era sua legada s’a instrumentalizat: se les an atribuït ues valors constitutives que non tostemp s’acòrden damb era realitat, mès qu’an estat utiles entà determinadi corrents de pensament.

Ací s’acabe era visita guidada. Demoram que n’ages gaudit e que t’age ajudat a compréner era istòria deth castèth e eth sòn territòri, damb totes es sues capes de lectura. Ara pòdes tornar a baishar ath pati; ath dejós dera galaria e dera glèisa, i a un chai que, ena edat mejana, deuie contier es barriques e es truèlhs destinadi ath vin. Tanben i a es rèstes d’ua premsa. En aguest espaci poderàs gaudir dera experiéncia de realitat virtuau.